Depremin Psikolojik Etkileri

Deprem, bizzat yaşayanlar için ciddi bir korku ve derin üzüntü yaratır ve ruh sağlığını son derece etkiler. Depremzede olmayanlar için de ciddi bir korku ve üzüntü yaratabilir.

Depremlerde Ruh Sağlığı

Depremleri yaşayanlar için ciddi bir travma, kayıp yaşayanlar için derin bir hüzün, yaşamayanlar için ise büyük bir endişe ve üzüntü yaratır. Türkiye’nin bir deprem ülkesi olduğu unutulur. Kahramanmaraş’ta olduğu gibi yaşadığımız ama aynı zamanda korktuğumuz bir felaket. Depremin psikolojik etkileri hakkında bazı sorular şunlardır:

Travma ve Deprem Travması Nedir?

Travma, bir kişinin fiziksel ve/veya zihinsel bütünlüğünü tehdit eden bir olay veya durumdur. Deprem travması ise doğrudan veya dolaylı olarak bir depreme maruz kalan bireylerin yaşadığı travmadır.

Deprem Psikolojisi Nedir?

Doğal afetlerden olan depremler, bireylerde şok, sürpriz, öfke, çaresizlik, güçsüzlük, güven kaybı, kontrol kaybı ve ölüm korkusu gibi duyguları uyandırır. Herkes için en güvenli yer olan evler ve yuvalar artık anlamını yitirir ve korku, endişe ve güvensizlik temelli bir anlam kazanmaya başlar. Depremi doğrudan yaşamamış ancak haberler ve takip yoluyla sosyal ve duygusal olarak maruz kalan kişilerde ikincil travma adı verilen bir durum ortaya çıkar. Kendi başlarına yaşamış gibi etkilenebilirler ve depremi deneyimleyenlere karşı yoğun hüzün, çaresizlik, kaygı ve suçluluk hissedebilirler. Aynı zamanda kendilerinin de benzer bir felaketi yaşama korkusu ve endişesi yoğun olabilir.

Depremin Psikolojik Etkileri Ne Kadar Sürer?

Bu etkinin süresi doğrudan veya dolaylı olarak maruz kalınan kişiye göre değişir. Etkiler yaklaşık 1 ay boyunca yoğun bir şekilde yaşanabilirken, 1 aydan daha uzun süren psikolojik zorluklar travma sonrası stres bozukluğunu işaret eder.

Deprem Sonrası Kimler Psikolojik Destek Almalıdır?

Deprem sonrası yaklaşık 1 ay boyunca akut stres reaksiyonları yaşamak doğal ve normaldir. Ancak sonraki süreçte bu belirtilerde bir azalma olmazsa ve kişinin işlevselliğinde bozulmalar başlamışsa destek alınması gerekir.

Deprem Korkusu Ne Kadar Normal Kabul Edilir?

Tüm korkular gibi deprem korkusu da doğal ve normaldir. Ancak bir kişinin günlük yaşamını etkileyecek, kısıtlayacak ve işlevselliğini etkileyecek kadar şiddetliyse, burada yönetilemez bir duygusal boyuttan bahsetmek mümkündür.

Depremin Psikolojik Etkileri Nasıl Aşılabilir? Toplumsal İyileştirici Faktörler Nelerdir?

Depremler, bireysel travma olduğu kadar toplumsal travma özelliği de taşırlar. Her türlü travmayı aşmada sosyal destek oldukça önemlidir. Deprem gibi geniş kesimleri etkileyen doğal afetlerde, sosyal destek, dayanışma ve paylaşım süreci aşmanın temel yapı taşlarındandır ve iyileştirici bir niteliği vardır.

Depremde Enkazdan Çıkan İnsanların Psikolojik Durumları Nelerdir?

Enkazdan çıkan insanlar büyük bir şok, çaresizlik, tutsaklık hissi, ölüm korkusu yaşarlar. Aynı zamanda hayatta kalmaları için mutluluk, minnettarlık hissi de uyandırırken, sevdiklerini, evlerini, uzuvlarını kaybetme acısı, öfkesi ve üzüntüsü de büyüktür. Aynı zamanda enkazdan çıkan deprem mağdurları hayatta kalmalarına rağmen hayatta kalanlar suçluluk hissi yaşarlar.

Depremde Enkazdan Çıkan İnsanların Uzun Vadedeki Psikolojik Sorunları Nelerdir?

Deprem travması yaşamış ve enkazdan çıkmış bireylerde en sık görülen durumlar travma sonrası stres bozukluğu ve depresyondur. Depremin ardından kişilerde şok tepkileri yaşamak normaldir. Korku, kaygı, çekilme, öfke, suçluluk ve çaresizlik gibi birçok duygu yaşayabilirler ve uyku ve yeme sorunları yaşayabilirler. Bu tepkiler ilk ayda akut stres tepkisi olarak kabul edilir ve normaldir. Eğer devam ederse travma sonrası stres bozukluğu ve depresyon gelişebilir. Bu durumların gelişip gelişmeyeceği ise, birçok faktörden etkilenir: bireysel faktörler, deprem etkilenenlerin sonraki süreçte hayatlarını ne kadar ve ne kadar iyi düzenleyebildikleri, destek almaları, sosyal çevrelerinin yaklaşımı vb.

Depremde Enkazdan Çıkan İnsanlara Nasıl Yaklaşılmalıdır?

Hayatlarının en büyük travmasını yaşadıklarını unutmamak önemlidir. Vereceği her türlü tepkiyi kabul etmek gerekmektedir. Konuşmaya zorlamak yerine, iyi bir dinleyici ve anlayışlı olmak önemlidir.

Depremde Uzuv veya İşlev Kaybı Yaşayan İnsanların Psikolojik Durumları Nelerdir?

Uzuv veya işlev kaybı bireyleri derinden etkileyen birçok duyguyu beraberinde getirir. Kişi kaybettiği uzvun veya işlevin ardından yas tutar. Yeni bedenine uyum sağlamak uzun zaman alabilir. Bu süreçte kişi depresyona, kaygıya girebilir.

Depremde Uzuv veya İşlev Kaybı Yaşayan İnsanlara Nasıl Yaklaşılmalıdır?

Anlayış en önemli noktadır. İnsanların ne hissettiklerini ifade etmeleri için onlara alan ve zaman vermek gerekmektedir. Genellikle uzvu veya işlevini kaybeden insanlara yardım etmek adına her şeyi yapma şeklinde davranışlar sergilenir. İstemeseler bile bu davranış kişinin yoğun bir şekilde hissettiği yetersizlik hissini pekiştirir. Bu nedenle bu davranışlardan kaçınılması gerekmektedir.

Depremde Sevdiklerini Kaybeden İnsanların Yaşayacağı Süreçler Nelerdir?

Sevdiklerini kaybeden her insanda olduğu gibi bir yas süreci yaşanır. Doğal afet sonucu ve çok ani olan bu kayıplar, bireylerde şok etkisi yaratarak, zaman zaman değişen yoğunlukta öfke, üzüntü ve depresif ruh halleri yaratan bir yas sürecini beraberinde getirir.

Depremde Sevdiklerini Kaybeden İnsanlara Nasıl Yaklaşılmalıdır?

İdeal bir yaklaşım, ihtiyaçlarına göre destekleneceklerine ve yardım edileceklerine dair iletişim odaklı bir destek yaklaşımıdır. İyi niyetli yaklaşımların bazen zarar verme ihtimali de unutulmamalıdır. Bu nedenle sevdiklerini kaybedenlere, istemedikleri sürece destekleneceklerine dair mesaj vermek, ısrarcı olmamak, hazır oldukları zaman konuşmak ve dinlemek önemlidir. Olayla ilgili detaylı sorular sormaktan kaçınılmalıdır.

İstanbul Depremi İhtimaline Karşı Bireylere Deprem Korkusu Hakkında Hangi Öneriler Verilebilir?

Mümkün olduğunca dikkatli olunması, yaşam alanları için gerekli kontrollerin ve önlemlerin alınması, bir afet çantası hazırlanması, hissettikleri duyguları paylaşmaları ve konuşmaları ve yönetilemez hale gelmeden önce destek almaları gerekmektedir