Oyun bağımlılığı nedir? Oyun bağımlılığı nasıl bırakılır?

Özellikle genç nesilleri tehdit eden oyun bağımlılığı bugün son derece yaygındır.Video oyunları, 1970’lerden bu yana insan hayatının bir parçası olsa da, bu oyunların sağlığa potansiyel zararlı etkileri üzerine yapılan araştırmalar hala erken aşamalarındadır.

Oyun bağımlılığı belirtileri nelerdir?

Video oyunu ve internet bağımlılığı henüz Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından bağımlılıklar olarak tanımlanmasa da, 2018 Dünya Sağlık Örgütü tıbbi referans kitabı olan Uluslararası Hastalıklar Sınıflandırması’na “oyun bozukluğu” adı altında eklendi. DSM-5 gibi bir el kitabı olarak kullanılan ve zihinsel bozuklukları tanımlamak için kullanılan bir kitapta bağımlılık listesinde yer almasa da, bağımlılık özellikle üçüncü sürümde kumar bağımlılığına benzer bir şekilde tanımlanmıştır. Bu tanıma göre, bir kişi internet/video oyun bağımlısı olarak sınıflandırılabilir, en az bir yıl boyunca aşağıdaki kriterlerden 5 veya daha fazlasını gösteriyorsa:

• Video / internet oyunlarıyla aşırı ilgilenme.
• Oyun oynamadığında kötü hissetme veya çekilme belirtileri gösterme.
• Daha iyi hissetmek için oyun oynamak için giderek daha uzun süreler isteme.
• Kendini kısıtlamaya çalışsa bile daha az oynamak istememe.
• Daha önce zevk aldığı diğer şeyleri yapmak istememe.
• Aşırı oyun oynamaktan dolayı okulda, işte veya evde sorunlarla karşılaşma.
• Aile veya diğer kişilere oyun oynama süresini gizlemek için yalan söyleme.
• Kötü hissettiğinde ruh halini iyileştirmek için oyun oynamak.
• Video / internet oyunlarına katılmak için önemli ilişki, iş, eğitim veya kariyer fırsatlarını kaçırma.

Oyun bağımlılığının kısa ve uzun vadeli etkileri nelerdir?

Oyun bağımlılığının psikolojik etkilerinin yanı sıra, bazı fiziksel etkileri de bulunmaktadır. Bunlar yüksek konsantrasyon nedeniyle yorgunluk, migren ve göz ağrıları ve karpal tünel sendromu (ellerde uyuşma, karıncalanma, ağrı, güçsüzlük ve beceriksizlik gibi belirtiler) içerir. Ayrıca, kişisel hijyen ve bakım, kişi oyun oynamak için küçük sorumlulukları önlemesi nedeniyle kötüleşir.

Tüm zorlayıcı bozukluklar gibi, video oyunu bağımlılığı ciddi olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bağımlılık uygun şekilde ele alınmazsa, daha ciddi ve uzun vadeli yan etkilere yol açabilir. Örneğin, video oyunlarına bağımlı olan biri genellikle oynamaya devam etmek için uyumadan veya yemek yemeden kaçınır. Bu durumun kısa vadeli etkileri açlık ve yorgunluğu içerse de, zamanla uyku bozukluklarına veya ağırlıkla ilgili sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu durum, gelişimini tamamlamamış ergenlerde özellikle gelecekte ortaya çıkabilecek ciddi hastalıklar için bir çerçeve oluşturur.

Benzer şekilde, kendilerini video oyunları oynamak için izole edenler, kısa vadede aile etkinliklerini, arkadaşlarla gezintileri veya diğer sosyal etkileşimleri kaçırabilirler. Bu uzun bir süre boyunca devam ederse, bağımlılar toplumdan izole olabilirler. Video oyunu bağımlılığındaki diğer uzun vadeli etkiler arasında finansal, akademik ve mesleki sonuçlar yer alır. Özellikle çevrimiçi çok oyunculu oyunlar için gereken yüksek hızlı internet bağlantıları gibi video oyunları ve video oyun ekipmanları, tekrarlayan maliyetler hesaplandığında çok pahalı olabilir. Bu oyunlar ayrıca çok zaman alabilir ve oyun bağımlıları eğitimlerine veya kariyerlerine odaklanmak için gerekli zamanı bulamayabilirler.

Video oyunları neden bağımlılık yapar?

Video / internet oyunlarının başarısı, sadece oyuncu sayısıyla ölçülmez, aynı zamanda oyunda geçirilen süreyle de ölçülür. Bu nedenle, özellikle oyuncular için daha fazla zaman harcamaları için bu oyunlar tasarlanmıştır. Örneğin, video / internet oyunları çok zorsa, oyuncular pes eder ve oynamayı bırakır. Çok kolaysa, oyuncuların başarılı motivasyonlarını karşılamaz. Oyunda başarı biraz daha fazla çaba ile elde edilebilecekmiş gibi hissedilir. Bu özelliklerle oyun bağımlılığı kumar bağımlılığına benzer. Önceden hangi oyunların bağımlılık yapacağı bilinmez, ancak çevrimiçi çok oyunculu oyunlara ve sınırsız oyunlara katılan oyunlar daha fazla bağımlılık riski taşır. Bu tür oyunlarda, kişi gerçeklikten kaçarak yarattığı oyun karakterinin özelliklerinin tadını çıkarır. Sosyal ortamlarda zorluk yaşayan gençler, bu gruplarda daha fazla kabul edildiklerini hissedebilirler, bu nedenle çevrimiçi platformlara daha fazla zaman ayırırlar.

Ne sıklıkta oyun bağımlılığı gözlenir?

Yukarıda bahsedilen kriterler kullanılarak, video / internet oyun bağımlılığı sıklığı özellikle 14-17 yaş arası gençler arasında kapsamlı bir araştırmada incelenmiştir. Almanya, Hollanda, Polonya, Yunanistan, Romanya, İspanya ve İzlanda’dan yedi farklı Avrupa ülkesini içeren bu çalışma, 12.938 ergen grubunun %1,6’sının tüm kriterleri karşıladığını ve %5,1’inin risk altında olduğunu belirtmiştir. Ülkemizde bu konuda çok sınırlı çalışmalar yapılmış olmasına rağmen, İstanbul’da 95’ten fazla genç üzerinde yapılan bir çalışma, oyun bağımlılığı yaygınlık oranının %9,4 olabileceğini belirtmiştir. Başka bir deyişle, gençlerimizin onda biri video oyun bağımlısı olabilir.

Kimler oyun bağımlılığı riski altındadır?

Teknolojiyle yakından ilgili olan ve bilgisayar ve telefon kullanan ergenler en yüksek risk altındadır. Ayrıca, oyun bağımlılığı çok daha erken aşamalarda da gözlemlenmiştir. Son çalışmalar, Asperger sendromu olan veya dikkat eksikliği ve hiperaktivite öyküsü olan bireylerin video oyunu bağımlılığı için daha yüksek risk altında olabileceğini göstermektedir.

Oyun bağımlılığı nasıl önlenebilir?

Ebeveynlerin çocuklarında oyun bağımlılığını önlemek için alabilecekleri birkaç önlem vardır. Bunlar şöyle sıralanabilir:

• Önceden anlaşarak bir zaman sınırı belirlemek ve bu sınırın aşılmamasına izin vermemek.
• Yatak odası dışında oyun oynanabilecek telefonlar ve diğer cihazları saklamak, böylece gece gizlice oynamalarını engellemek.
• Çocukları sanatsal ve kültürel hobiler, egzersiz ve fiziksel aktiviteye yönlendirmek.

Özellikle son madde, çocukların oyun oynamadıklarında hissedecekleri çekilme sendromlarının ortadan kaldırılmasını sağlamak açısından çok önemlidir. Fiziksel aktivite, çocuğa sadece eksik olan dopamini vermekle kalmaz, aynı zamanda uzun süre oturma ile ilgili sağlık risklerini azaltır.

Oyun bağımlılığı nasıl bırakılır?

Bir kişi kendinde veya yakınlarındaki birinde oyun bağımlılığı riski hissediyorsa, öncelikle oyun oynama süresine bir sınırlama koymalı ve bu sınırı korumaya aktif bir şekilde çaba göstermelidir. Ayrıca oyun oynamadan başka hobiler ve aktiviteler aramaları ve egzersiz yapmaları gerekiyor. Tüm bunlar etkili olmazsa, profesyonel yardım gerekebilir.

Oyun bağımlılığı nasıl tedavi edilir?

Bağımlılıkların altında genellikle psikolojik faktörler bulunur. Bu nedenle, tedavinin amacı bağımlılığın altında yatan psikolojik faktörleri tanımlamak ve tedavi etmektir. Doktorunuz, oyun bağımlılığının tedavisinde ilaç veya psikoterapi uygulayabilir.

Özellikle internet / video oyunları veya teknoloji bağımlılıklarında bilişsel davranışçı terapi yaygın şekilde kullanılır. Bilişsel davranışçı terapide, kişi oyun oynamayla ilgili yanlış düşünceleri farkına varır ve bunları sağlıklı düşünceler ve fikirlerle değiştirmeye teşvik edilir. Kişi bu davranış kalıplarından kurtulmak için bazı çalışmalar yapar ve bazı somut görevler verilir. Terapinin sonunda, kişi kendisi hakkında gerçekçi inançlar geliştirir ve kötü davranış kalıplarını bırakır.