Kabızlık Nedir? Kabızlığa Ne İyi Gelir?

Kabızlık, dışkılama hareketlerinin yavaşlaması sonucu oluşan yaygın bir problemdir. Sonuç olarak, üretilen dışkı çok sert veya küçük olabilir ve dışkılama zorluğu hissi oluşabilir. Dışkılama haftada üç defadan az olduğunda kabızlık olarak adlandırılır. Kabızlık bazı ilaçların yan etkilerinden veya diyet alışkanlıklarından kaynaklanabilir. Ayrıca sindirim sistemi etkileyen bazı hastalıklar da kabızlığa neden olabilir.

Kabızlık Nedir?

Kabızlık herkesde görülebilir, ancak dışkıda kan veya tuvalet kağıdında görülen semptomlar, ateş, kilo kaybı veya zayıflık gibi şikayetler eşlik ediyorsa ciddi bir sorunun belirtisi olabilir. Ayrıca, diyet alışkanlıklarında veya ilaç kullanımında herhangi bir değişiklik olmaksızın kabızlık meydana gelirse ve daha önce yaşanmamışsa tıbbi yardım almak önemlidir.

Evde uygulanabilecek bazı yöntemler vardır. Meyve, sebze, kuru erik suyu ve tahıllar gibi yüksek lifli gıdalar tüketmek faydalıdır. Ayrıca, bol su ve sıvı tüketmek önemlidir. İhtiyaç duyulduğunda hemen tuvalete gitmek önemlidir. Ayrıca, laksatifler bağırsak hareketlerini hızlandırabilir ve kabızlığı sona erdirebilir. Kabızlık tedavisinde kullanılan laksatif tozları veya şurupları, lavman, fitil veya haplar gibi seçenekler vardır.

Kimler Kabız Olma Eğilimindedir?

Kabızlık, haftada üçten az dışkılama hareketi ve aşırı zorlanma, alt karın bölgesinde dolgunluk hissi, sert dışkı veya tamamlanmamış dışkılama hissi gibi şikayetlerle tanımlanır. Tüm yetişkin yaşlarda kabızlık görülme sıklığı %12 ila %19 arasındadır, kronik kabızlık görülme sıklığı yaşla birlikte artar. Kabızlık, 60-101 yaşları arasındaki bireylerin %33,5’inde görülür. 65 yaşın üzerindeki bireylerde, erkeklerin %26’sında ve kadınların %34’ünde görüldüğü tahmin edilmektedir. Kadınlar, beyaz olmayan bireyler, düşük gelirli bireyler, 60 yaşın üzerindekiler, hareketsiz bir yaşam tarzına sahip olanlar (egzersiz yapmayanlar), düşük eğitim düzeyine sahip olanlar ve Parkinson hastalığı gibi kabızlığa neden olabilen bir tıbbi durum teşhisi konmuş olanlar kabızlık riski daha yüksektir.

Kabızlığın Belirtileri Nelerdir?

Bir kişi kabızlık yaşadığında, doktorlar sebebi belirlemek için çeşitli sorular sorarlar. Kabızlığın süresi, bağırsak hareketlerindeki değişiklikler, ilaç kullanımı geçmişi veya herhangi ek hastalıklar önemlidir. Hastanın zihnindeki kabızlık tanımı, tıbbi tanımdan farklı olabileceğinden, dışkılama sıklığı ve özelliklerinin değerlendirilmesi tanı ve etiyolojinin belirlenmesinde yardımcı olur. Bazı kişiler kabızlık yanında taşkın ishal de yaşayabilirler. Dışkıda kan, 4.5 kg’dan fazla kilo kaybı, kolon kanseri veya inflamatuar bağırsak hastalığı aile öyküsü, anemi veya akut başlangıçlı kabızlık varsa, kabızlığın sebebi ciddi olabilir.

Kabızlığın Nedenleri Nelerdir?

Fiziksel muayene sırasında dijital rektal muayene yapılabilir. Muayene sırasında ağrı, asimetrik anal açıklık, defekasyona yardımcı olan sfinkter (kas) işlev bozukluğu, kitle, darlık veya dışkının varlığı veya karakteri (yumuşak, sert veya sıkışmış) kabızlığın nedenini belirlemede önemlidir. Kabızlığa sebep olabilen birçok durum vardır. Beslenme (özellikle lif yönünden düşük diyet), ilaç kullanımı, metabolik veya nörolojik bozukluklar ve psikososyal sorunlar kabızlığa neden olabilir. Fonksiyonel kabızlık irritabl bağırsak sendromu veya bilinmeyen nedenlerden kaynaklanabilir. Kabızlığa neden olabilen diğer sebepler şunlar olabilir:

• Rektal prolapsus
• Anal stenoz
• Anal fissür
• Hemoroid
• Travma
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Dışkılama alışkanlığına bağlı gecikme
• Hirschsprung hastalığı
• Multiple skleroz ve Parkinson hastalığı gibi santral nörolojik disfonksiyon
• Hipotiroidizm
• Hiperparatiroidizm
• Kronik böbrek hastalığı
• Scleroderma
• Depresyon
• Anoreksiya nervoza

Bebeklerde Kabızlığın Belirtileri Nelerdir?

Doğum sonrası şikayetleri olan bebeklerde özellikle şiddetli ve tekrarlayan kabızlık durumunda altta yatan sebepler dikkatlice değerlendirilir. Hem bebeklerde hem de çocuklarda kabızlığı tedavi etmek için beslenme değişiklikleri önerilir. Kabızlıkta laktuloz ve fitiller bebeklerde kullanılabilir. Büyük çocuklarda ise tedavide laksatifler kullanılabilir.

Çocuklar ve Yetişkinlerde Kabızlık

Çocuklarda kabızlık belirtileri veya bulguları oluştuğunda, kabızlık kötüleşmeden, tekrarlamadan veya kronik hale gelmeden doğru müdahale yapılması gerekir, hatta kısa süreli (iki haftadan az) bile olsa. Yenidoğan dönemi sonrasında gelişen kabızlık genellikle katı gıdalara veya inek sütüne geçiş gibi beslenme değişikliklerinden kaynaklanır. Yetişkinlerde kabızlığın tedavisinde lifli gıdalar önerilirken, dışkı yumuşatıcıları veya laksatifler de kabızlığı gidermede önemli bir rol oynar.

Yetişkin bireylerde uygulanabilecek diğer bir yöntem biofeedback terapisidir. Bu tedavi, defekasyon sırasında pelvik taban ve anal sfinkter kaslarının uygun olmayan kasılmalarından kaynaklanan kabızlığı önlemede etkili bir yöntemdir. Kabızlıkta dışkı sertleşmesi ve tıkanıklık oluşursa, tıkanıklık elle çıkarılması gerekebilir. Ancak bu, tıkanmış dışkı miktarına bağlı olarak yalnızca cerrahi bir ortamda yapılabilir. Tıbbi tedaviye yanıt vermeyen bireylere cerrahi müdahale uygulanabilir.

Yaşlılarda Neden Kabızlık Sık Görülür?

Yaşlılarda kabızlık sıklığı çok yüksektir. Bu nedenle, laksatif ilaçların yaşlılar arasında yaygın olarak kullanılması olağandır. Özellikle ilerleyen yaşla birlikte ortaya çıkan hastalıklar kabızlık olasılığını artırır. Yaşlılarda kabızlığı önlemek için yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi önemlidir. Yeterli günlük sıvı alımı olmayan yaşlı bireylerde kabızlık tedavisinde sıvı alımının artırılması etkilidir. Bağırsak alışkanlıklarını oluşturmak için her gün aynı saatte tuvalete gitmek önerilir.

Kabızlığı Nasıl Önleyebiliriz?

Dışkılama koşullu bir reflekstir, büyük bağırsak aktivitesi uyanıktan hemen sonra ve yemekten sonra artar. Bu nedenle, kabızlığı iyileştirmek için dışkılamayı uyanıştan sonraki ilk iki saat içinde ve kahvaltıdan sonra yapma alışkanlığı kazanmak önemlidir. Kabızlık tedavisi ve önlenmesi için gıda ile alınan lif miktarı da gereklidir. Bu nedenle günlük lif alımı 20-25 gram artırılmalıdır.

Ancak özellikle yaşlılarda lif alımı nedeniyle şişkinlik gibi şikayetler ortaya çıkabilir, bu nedenle sağlık profesyonelleriyle görüşerek bir beslenme planı hazırlanmalıdır. Yaşlı bireylerde laksatif ilaç kullanımı, kalp ve böbrek hastalıkları riskleri, diğer ilaçlarla etkileşimler ve yan etkiler göz önünde bulundurularak dikkatli bir şekilde başlanmalıdır. Bu nedenle laksatif kullanmadan önce doktorlara danışılması gerekmektedir.

Neden Hamilelikte Kabızlık Oluşur?

Hamilelikte kabızlık, özellikle üçüncü trimesterde yaygın bir problemdir. Hamilelik sırasında dolaşımdaki progesteron hormonunun artması, kolonu yerinden oynatan uterusun büyümesi, azalmış hareketlilik ve demir takviyelerinin kullanımı kabızlık riskini artırır. Hamile kadınlarda kabızlık genellikle bağırsak hareketlerindeki azalma yerine sert dışkı olarak kendini gösterir.

Hamilelikte anne ve bebeği zarar vermeyecek ilaç kullanımına dikkat edilmesi önemlidir. Doktorlar genellikle hamilelikte kabızlık için neyin iyi olduğu konusunda beslenme önerileri verirler. Hamile kadınlarda kabızlık hemoroide neden olabileceğinden, anne sağlığı için lifli gıdalar tüketmek önemlidir.

Kabızlık için ne iyi gelir?

Kabızlığı düzeltmek için, kabızlığa neden olabilen ilaçlar, kalsiyum kanal blokerleri, beta blokerleri, opiyatlar, diüretikler, antidepresanlar, antiepileptikler, kalsiyum takviyeleri, antikolinerjikler ve antispazmodikler yeniden değerlendirilmelidir. Mümkünse, bu ilaçlar, kabızlığa neden olmayan alternatiflerle değiştirilebilir veya kesilebilir. Lifli gıdalar tüketmek ve bol sıvı içmek kabızlık tedavisinde önemli bir rol oynar. Günlük sıvı alımı 2 litreye çıkarılmalıdır. Kuru erik, elma, portakal, bezelye, yeşil fasulye, kuru fasulye, pişmiş yulaf lapası, badem, fıstık ve tam buğday ekmeği lifli gıdalardır.

Probiyotik Kullanımı Kabızlığa Etkili midir?

Kabızlığın tekrarlamasını önlemek için, kırmızı et, kızartılmış veya yağlı yiyecekler, süt ve peynir gibi yiyeceklerin tüketiminin azaltılması birçok kişi için faydalı olabilir. Ayrıca, fiziksel aktivitenin artırılması ve egzersiz yapılması kabızlık için etkili bir yöntemdir. İlaç tedavisinde kullanılan laktuloz, dışkı sıklığını artırır ve dışkı kıvamını düzeltir. Ayrıca, kabızlığın nedenine bağlı olarak çeşitli kabızlık giderici ilaçlar kullanılabilir. Fonksiyonel kabızlığı olan yetişkinlerde, bazı probiyotikler dışkı sıklığının artmasından dolayı tedavide etkilidir. Ağır kabızlık vakalarında ve tıbbi tedaviye yanıt vermeyen durumlarda cerrahi girişim gerekebilir.

Su İçmek Kabızlığa iyi Gelir mi?

Su, sindirim sistemi için önemlidir. Yutulan yiyeceklerin bağırsaklardaki hareketini sağlar ve bağırsakları daha esnek hale getirir. Yetersiz günlük sıvı alımı olan kişilerde sıvı alımının artırılması dışkının yumuşamasına ve kolayca bağırsaklardan geçmesine yardımcı olur. Genellikle, sağlıklı bir kişi için günde sekiz bardak su yeterlidir. Ancak bazı sağlık sorunlarında sıvı alımı kısıtlanabilir ve sekiz bardak su bazı kişiler için yeterli olmayabilir. Bu nedenle, sağlık sorunu olan kişiler, su tüketimi konusunda doktorlarına danışmalıdır.

Kabızlık İçin Hangi Gıdalar Faydalıdır?

Kuru kayısı, elma, armut, kivi, incir, narenciye (portakal, greyfurt, mandalina), ıspanak, Brüksel lahanası, brokoli, enginar, bezelye, fasulye, chia tohumu, keten tohumu, tam tahıllı çavdar ekmeği, kefir ve diğer lifli gıdalar kabızlık için faydalıdır. Bu lifli gıdalar, kabızlığı tedavi etmekle kalmaz, tekrarlanmasını da önler.

Kabızlıkta Hangi Gıdalar Tüketilmemelidir?

Aşırı alkol tüketimi, gluten içeren gıdalar, işlenmiş tahıllar, süt ve süt ürünleri, kırmızı et, kızartılmış veya paketli gıdalar ve fast food ürünleri kabızlığa neden olabilir. Bu nedenle, kabızlık sorunu olan kişiler bu gıdalardan kaçınmalıdır.

Kabızlıkta Yapılabilecek Egzersizler Nelerdir?

Solunum ve kalp atış hızını artıran koşu, yüzme, bisiklet sürme ve dans gibi egzersizler bağırsaklarda hareketlenmeyi sağlar. Yoga ve derin nefes egzersizleri de kabızlığı iyileştirmek için etkili fiziksel aktivitelerdir. Derin nefes egzersizi, bir sandalyede oturarak yapılır. Ağızdan tamamen nefes verilir ve dudaklar kapatılarak burundan dört saniye boyunca nefes alınır. Ardından nefes yedi saniye tutulur ve sekiz saniye boyunca ağızdan tamamen nefes verilir. Bu döngü toplamda dört kez tekrarlanmalıdır.

Kabızlık her yaşta görülebilen ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen bir durumdur. Bazı durumlarda, sadece diyet alışkanlıklarını değiştirmek ve fiziksel aktiviteyi artırmak yeterli olurken, kabızlığın nedenine bağlı olarak tedavi yöntemi değişebilir. Bu nedenle, gerekli kontroller için sağlık kuruluşlarına başvurmak önemlidir.